Kaszel to objaw, który jest bardzo częstą przyczyną wizyt u lekarza pierwszego kontaktu. Może występować w związku ze stanem zapalnym toczącym się w drogach oddechowych, na drodze infekcji, alergii, chorób ogólnoustrojowych, nowotworów, a nawet mieć charakter psychogenny. Jednak w zdecydowanej większości przypadków trwa krótko i szybko ustępuje.

Dlaczego kaszlemy?

Kaszel jest fizjologiczną i mimowolną reakcją organizmu, powstającą w odpowiedzi na podrażnienie zakończeń nerwowych w błonie śluzowej dróg oddechowych. Kaszel ma za zadanie chronić organizm przed wnikaniem drażniących czynników, np. ciał obcych, które przy jego udziale są natychmiastowo usuwane z dróg oddechowych z prędkością nawet do 80 km/h. Kaszel to bardzo potrzebny mechanizm, który dodatkowo umożliwia oczyszczanie dróg oddechowych ze śluzu, który wyściela drogi oddechowe i jest nieustannie przemieszczany za pomocą włosków wyścielających oskrzela w kierunku jamy ustnej.

Podział i rodzaje kaszlu

Podziału kaszlu dokonuje się ze względu na: czas trwania i obecność wydzieliny, dlatego wyróżnia się odpowiednio: kaszel ostry, podostry i przewlekły oraz suchy i mokry. Kaszel ostry trwa mniej niż 3 tygodnie, kaszel podostry 3-8 tygodni, a przewlekły powyżej 8 tygodni. Natomiast kaszel suchy w przeciwieństwie do kaszlu mokrego (tzw. produktywnego, wilgotnego) przebiega bez odkrztuszania wydzieliny z dróg oddechowych.

Badania i diagnostyka kaszlu

Diagnostyka kaszlu w pierwszej kolejności powinna być przeprowadzona przez lekarza, który wykona badanie podmiotowe i przedmiotowe, które często są wystarczające do postawienia diagnozy. W przypadku występowania niepokojących objawów (np. duszność czy krwioplucie) lekarz może dodatkowo zlecić badanie obrazowe klatki piersiowej (RTG) oraz ocenić utlenowanie krwi tętniczej (gazometria, pulsoksymetria). Oprócz tego badania mogą być poszerzone o wykonanie posiewu odkrztuszanej wydzieliny, bronchoskopię czy spirometrię.

Jakie mogą być powikłania kaszlu?

Kaszel, jak każda dolegliwość, która utrzymuje się zbyt długo, może doprowadzić do niepokojących powikłań zdrowotnych. W tym przypadku wskutek zmniejszonego powrotu żylnego i spadku rzutu serca może dojść do omdlenia, co może być szczególnie niebezpieczne dla osób starszych. Oprócz tego na skutek nasilonego kaszlu może powstać odma opłucnowa, a nawet urazy żeber (do złamań włącznie), mięśni i nerwów międzyżebrowych.

Sposoby leczenia kaszlu

Leczenie kaszlu jest różne w zależności od jego charakteru, przy czym najczęściej rozpoczyna się od leczenia choroby podstawowej, w przebiegu której występuje. Do uśmierzania kaszlu mokrego można stosować: inhalacje z soli fizjologicznej oraz leki rozrzedzające zalegającą wydzielinę oskrzelową np. Flavamed, którego substancja czynna o nazwie ambroksol rozrzedza gęsty śluz, dzięki czemu można łatwiej go odkrztusić. Z kolei w przypadku kaszlu suchego najpierw stosuje się leczenie przyczynowe, a jeżeli nie przynosi ono rezultatów, można sięgnąć po leki przeciwkaszlowe o działaniu ośrodkowym np. dekstrometorfan lub lewodropropizyna.