Niewydolność żylna to schorzenie związane z nieprawidłowościami zachodzącymi w układzie krążenia. Jej wczesne objawy bywają mało dokuczliwe, dlatego pacjenci trafiają do lekarza, dopiero gdy choroba zdąży się rozwinąć, czego niezaprzeczalnym efektem są żylaki. Jednym z czynników przyczyniających się do ich wystąpienia jest wiek. Czy żylaki to tylko problem seniorów?
Co to są żylaki?
Nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu krążenia początkowo objawiają się najczęściej wrażeniem ciężkości nóg lub bolesnością, swędzeniem, skurczami, drętwieniem i opuchlizną w okolicy kostek. Z czasem mogą dołączyć zmiany skórne, takie jak teleangiektazje (pajączki) i żylaki na nogach, a w bardziej zaawansowanym etapie choroby również przesuszenia skóry, zmiany barwnikowe, a nawet owrzodzenia i stany zapalne występujące w obrębie skóry. Nieleczona niewydolność żylna może doprowadzić do groźnych konsekwencji, np. zapalenia żył, krwawień z żylaków i zakrzepicy1.
Żylaki na nogach są niewątpliwym objawem niewydolności żylnej, dlatego w przypadku ich pojawienia się konieczna jest konsultacja ze specjalistą. Powstają wskutek niewłaściwego przepływu krwi w żyłach i nieprawidłowości w strukturach naczyń.
Krew żylna zawsze płynie w kierunku serca, jest to związane z fizjologią układu krążenia. Jej cofanie się w naczyniu (tzw. refluks żylny) może wynikać z defektów zastawek (wrodzonych lub nabytych). Prawidłowo działające zastawki zapobiegają cofaniu się krwi, jeśli dzieje się inaczej, dochodzi do zastojów, których efektem jest wzrost ciśnienia krwi w żyle, jej poszerzenie, a nawet w przypadku cienkich, słabych naczyń może dojść do jego pęknięcia.
Na ogół z wiekiem spada aktywność fizyczna, co wynika z utraty sił i zmian w strukturach tkanek, dotyczy to również pracy układu krążenia. Żyły i znajdujące się wewnątrz zastawki stają się mniej elastyczne i słabsze, co zwiększa ryzyko pojawienia się żylaków. Jednak nie tylko wiek wpływa na prawdopodobieństwo wystąpienia niewydolności żylnej, a żylaki na nogach to nie tylko problem seniorów.
Żylaki – kto jest w grupie ryzyka?
Czynnikiem najsilniej wpływającym na wystąpienie żylaków, czyli najczęstszego objawu niewydolności żylnej, są uwarunkowania genetyczne. Szacuje się, że u osób, których rodziców dotyczyła niewydolność żylna, ryzyko pojawienia się żylaków na nogach wynosi nawet 90 proc.2. Na wystąpienie dolegliwości bardziej narażone są kobiety i osoby starsze. Przy czym z badań wynika, że problemy dotyczą około 10 proc. kobiet poniżej 30. roku życia3. W grupie ryzyka znajdują się dodatkowo osoby otyłe, unikające aktywności fizycznej, stosujące doustne środki antykoncepcyjne, długotrwale przebywające w pozycji stojącej lub siedzącej, stosujące używki (tytoń, alkohol), noszące bardzo obcisłe ubrania, buty na wysokim obcasie, korzystające z sauny lub lubiące gorące kąpiele, itp. Osoby obciążone ryzykiem niezależnym od swojego postępowania i nawyków (płeć, wiek, genetyka), powinny zadbać o eliminację czynników dodatkowo zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia niewydolności żylnej.
Diagnostyka i leczenie żylaków na nogach
W przypadku wczesnych symptomów niewydolności naczyniowej tylko nieliczni pacjenci trafiają do specjalisty. Są to głównie osoby, dla których objawy są wyjątkowo dokuczliwe lub stanowią poważny defekt estetyczny. Pojawienie się większych żylaków na nogach niepokoi zdecydowanie więcej osób, dlatego niewydolność żylna rozpoznawana jest najczęściej na tym etapie choroby2.
Zdiagnozowanie niewydolności żylnej przy występowaniu zmian skórnych, szczególnie żylaków, nie powinno sprawić lekarzowi najmniejszych problemów. Dodatkowe przeprowadzenie prób czynnościowych (Schwartza, Trendelenburga i Perthesa) zwykle nie jest konieczne. Zawsze warto jednak przeprowadzić obrazowanie żył za pomocą badania USG Doppler, aby dokładnie przyjrzeć się zmianom.
Żylaki nóg – leczenie zachowawcze
Będąc narażonym na niewydolność żylną, warto zadbać o właściwe nawyki – uprawiać sport, nie stosować używek, zrezygnować z butów na wysokim obcasie i gorących kąpieli itp. Takie działania prewencyjne mogą przyczynić się do opóźnienia rozwoju choroby. Warto również stosować się do tych zasad zauważając pierwsze objawy choroby. Wskazane jest również wzmocnienie naczyń żylnych i włosowatych poprzez zastosowanie leków zawierających diosminę zwiększającą napięcie naczyń, a zmniejszającą ich rozszerzalność i przepuszczalność np. Diosminex. W przypadku żylaków w leczeniu zachowawczym oprócz stosowania środków farmakologicznych ochraniających i wzmacniających naczynia zalecana jest kompresjoterapia (leczenie przy użyciu specjalnych pończoch uciskowych i podkolanówek). W przypadku pacjentów z zaawansowanymi objawami konieczne jest leczenie inwazyjne.
Inwazyjne metody stosowane w leczeniu żylaków
Duże zmiany naczyniowe wymagają zastosowania bardziej radykalnych technik leczniczych. Wśród najbardziej popularnych metod leczenia żylaków na nogach wyróżnia się:
- ablację laserową;
- skleroterapię;
- klasyczną operację;
- miniflebektomię.
O wyborze najwłaściwszej metody leczenia decyduje lekarz4.
Bibliografia:
- Jawień A., Ciecierski M.: Obrazkliniczny przewlekłej niewydolności żylnej. 36-48 (2004)
- Bodio M. , Szymańska-Pomorska G., Pytel A., Brodziak T.: Żylaki kończyn dolnych. 185-189 (2014)
- Marona H., Kornobis A.: Patofizjologia rozwoju żylaków oraz wybrane metody ich leczenia – aktualny stan wiedzy. 88-92 (2009)
- Łastowiecka-Moras E.: Przewlekła niewydolność żylna kończyn dolnych – schorzenie związane z rodzajem wykonywanej pracy. Bezpieczeństwo Pracy – Nauka i Praktyka, nr 6, 2015, s. 16-19