Skuteczne metody antykoncepcji nie tylko służą zapobieganiu ciąży. Istnieje także wiele metod, które chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Wciąż rozwijająca się medycyna pozwala na opracowanie wielu metod antykoncepcji, które będą odpowiadać kobietom w zależności od ich potrzeb i możliwości zdrowotnych. Jakie wyróżniamy najskuteczniejsze metody zapobiegania ciąży?

Rodzaje antykoncepcji

Metody antykoncepcyjne powinny być przede wszystkim bezpieczne dla organizmu kobiety, a ich stosowanie wygodne. Skuteczność antykoncepcji zazwyczaj określana jest przez tzw. wskaźnik Pearla, opracowany w 1932 roku. Wskaźnik Pearla wyraża się liczbowo i określa ilość ciąż, do których doszło podczas stosowania danej metody antykoncepcyjnej u 100 regularnie współżyjących kobiet w ciągu roku.

Przykładowo, jeśli dana metoda antykoncepcyjna określona jest wskaźnikiem jako 5, to oznacza to, że na 100 regularnie współżyjących kobiet i stosujących tę metodę antykoncepcji, 5 z nich zaszło w ciążę. Do najskuteczniejszych metod zapobiegania nieplanowanej ciąży zalicza się te ze wskaźnikiem mniejszym, bądź równym 2. Często również skuteczność wyraża się w procentach. Jakie wyróżniamy najskuteczniejsze metody antykoncepcji i jakie są ich wady i zalety?

Antykoncepcja hormonalna

Metody hormonalne polegają na dostarczaniu do organizmu sztucznych hormonów, które przede wszystkim hamują owulację i chronią przed niepożądaną ciążą. Kobiety, które chciałyby korzystać z tabletek antykoncepcyjnych, powinny skonsultować się ze swoim lekarzem w celu ustalenia bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej.

Zastrzyki antykoncepcyjne

Zastrzyk antykoncepcyjny polega na podaniu domięśniowo lub podskórnie substancji zawierającej progesteron. Jest to jedna z najskuteczniejszych metod zapobiegania ciąży, bo jej skuteczność wynosi aż 97%.

Do zalet tej metody zaliczyć można czasowe zatrzymanie uciążliwej miesiączki i ochronę przed nowotworami macicy. Co więcej, zastrzyki mogą być stosowane u osób cierpiących na migreny. Wadami tej metody są m.in. sposób podania substancji oraz możliwe efekty uboczne w postaci nadmiernego apetytu i tendencji do zwiększania masy ciała. Co ważne, okres powrotu do płodności jest dłuższy niż w przypadku tabletek.

Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe

Doustna antykoncepcja hormonalna stała się najpopularniejszą metodą zapobiegania ciąży. Tabletki jednoskładnikowe (tzw. minipigułki) zawierają jeden hormon – progesteron, który zagęszcza śluz szyjkowy, jednocześnie obniżając ryzyko przeniknięcia plemników do komórki jajowej. Minipigułki stosuje się raz dziennie. Ich skuteczność oceniono na 92%, pod warunkiem, że stosuje się je o stałej porze.

Zaletami tej metody zapobiegania ciąży są możliwe zmniejszenie bólu miesiączkowego i, co ważne, szybki powrót do płodności po odstawieniu tabletek. Co więcej, ten rodzaj antykoncepcji jest właściwy dla kobiet karmiących piersią. Wadami stosowania tabletek są brak zabezpieczenia przed chorobami przenoszonymi drogą płciową i możliwe problemy ze strony przewodu pokarmowego, bóle piersi lub zmiany nastroju i libido.

Zdjęcie pochodzi ze strony https://klinikadlakobiet.pl/nasza-oferta/regularna-antykoncepcja. 

Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe

Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne zawierają dwa hormony – progesteron i estrogen, które w połączeniu wykazują mocniejsze działanie na organizm kobiety niż tabletki jednoskładnikowe. Co ważne, estrogen zapobiega krwawieniom międzymiesiączkowym i wspomaga działanie drugiego hormonu. Skuteczność tabletek dwuskładnikowych również wynosi 92%.

Do zalet tego rodzaju antykoncepcji zaliczyć można poprawę stanu skóry w przypadku trądziku młodzieńczego i wspomaganie dobrego samopoczucia podczas miesiączki. Co więcej, tabletki dwuskładnikowe chronią przed stanami zapalnymi narządów miednicy mniejszej i przed groźnymi schorzeniami, m.in. nowotworami jajników lub macicy. Tabletki dwuskładnikowe nie chronią jednak przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, a w przypadku osób o zwiększonej masie ciała występuje ryzyko choroby zakrzepowo-zatorowej. W takim przypadku zalecane jest stosowanie minipigułek.

Plastry antykoncepcyjne

Plaster antykoncepcyjny staje się coraz popularniejszą metodą antykoncepcji. Metoda ta polega na przyklejaniu plastra wydzielającego syntetyczne hormony, będące odpowiednikami progesteronu i estrogenu. Stosowanie plastrów antykoncepcyjnych jest niezwykle wygodne, gdyż plaster wymienia się na nowy po tygodniu od przyklejenia. Skuteczność tej antykoncepcji wyznaczono na 92%.

Do zalet tej metody można zaliczyć niewpływanie na jakość życia seksualnego. Co więcej, plastry poprawiają stan skóry i zapobiegają bolesnym miesiączkom. Wadami może być ryzyko odklejenia i efekt podrażnienia skóry, a także brak ochrony przed chorobami wenerycznymi.

Antykoncepcja długoterminowa

Długoterminowa antykoncepcja (LARC – ang. long acting reversible contraception) to różne metody antykoncepcji, które pozwalają na zapobieganie ciąży przez długi czas, jednocześnie pozwalając kobiecie zajść w ciążę po stosowaniu zabezpieczeń. Do najpopularniejszych i najskuteczniejszych zaliczamy:

Implanty antykoncepcyjne

Implant antykoncepcyjny to plastikowy pręcik o długości 4 cm zakładany przez lekarza podskórnie po wewnętrznej stronie ramienia. Pręcik zamiera w sobie hormon etonogestrel, który jest progestagenem, a podczas stosowania substancje wydzielane są stopniowo, chroniąc kobietę przed zajściem w ciążę. Skuteczność implantów oceniono na 99,5%, co oznacza, że zabezpiecza on niemal całkowicie przed nieplanowaną ciążą.

Zaletą implantów antykoncepcyjnych jest ich długie działanie – aż przez 3 lata. Co więcej, implant może łagodzić bolesną i obfitą miesiączkę oraz napięcie przedmiesiączkowe. Wadą tej metody może być konieczność wizyty u lekarza, który zakłada pręcik pod znieczuleniem oraz możliwe efekty uboczne w postaci wahań nastroju. Co ważne, implant nie chroni przed chorobami wenerycznymi.

Wkładka wewnątrzmaciczna

Wkładka antykoncepcyjna (spirala) to coraz częściej wybierana przez kobiety metoda antykoncepcji. Wyróżniamy wkładkę niehormonalną i hormonalną. Spirala niehormonalna (miedziana) jest alternatywą antykoncepcji hormonalnej i może zabezpieczać przed ciążą od 5 do nawet 10 lat. Co ważne, taka wkładka nie ma wpływu na mleko karmiącej matki.

Spirala hormonalna łączy działanie typowej spirali i pigułki antykoncepcyjnej jednoskładnikowej. Hormonalna wkładka domaciczna jest wyposażona w mały zbiorniczek, z którego przez kilkadziesiąt miesięcy powoli uwalniany jest hormon. Wkładki wewnątrzmaciczne są skuteczne w aż 99,5%.

Zaletami wkładek antykoncepcyjnych jest ich wygoda stosowania – wkładek w ogóle nie czuć. Ponadto spirale nie wpływają negatywnie na życie seksualne. Co więcej, wyróżnia je długotrwałe działanie. Do wad wkładek można zaliczyć ich początkowy koszt i możliwe działania uboczne (w przypadku wkładek hormonalnych), a także brak zabezpieczenia przed chorobami wenerycznymi.

Antykoncepcja mechaniczna

Mechaniczne metody antykoncepcji to produkty tworzące fizyczną barierę uniemożliwiającą zapłodnienie komórki jajowej. Do najskuteczniejszych zaliczamy:

Krążki antykoncepcyjne

Krążek dopochwowy to silikonowy przedmiot, który można samodzielnie założyć. Co ważne, krążek działa antykoncepcyjnie aż przez 3 tygodnie. Skuteczność tej metody oceniono na 91%.

Do zalet krążków dopochwowych zaliczamy czas ich działania oraz możliwość samodzielnej aplikacji. Co więcej, krążki mogą wpłynąć na poprawę stanu skóry, a stosowanie ich często powoduje mniej obfite i bolesne miesiączki. Warto zaznaczyć, że krążki to dodatkowa ochrona przed groźnymi schorzeniami i zapaleniem miednicy mniejszej. Do wad tej metody można zaliczyć możliwe efekty uboczne powiązane z wydzielanym hormonem i brak zabezpieczenia przed chorobami wenerycznymi.

Kapturek dopochwowy

Kapturek umieszcza się w pochwie do trzech godzin przed planowanym stosunkiem seksualnym. Nie zawiera hormonów i może być stosowany u każdej kobiety bez względu na wiek. Ważne, aby pamiętać, że ta metoda wymaga uprzedniego pobrania recepty u ginekologa, który dodatkowo ustala wielkość i rodzaj kapturka. Skuteczność tej metody oceniana jest na 84%.

Do zalet kapturka można zaliczyć brak ingerencji w gospodarkę hormonalną i cykl miesięczny kobiety oraz ochronę przed chorobami wenerycznymi. Co więcej, kapturek przeznaczony jest do wielokrotnego użycia. Do wad można zaliczyć konieczność zdejmowania kapturka po każdym stosunku oraz możliwy dyskomfort u partnera, który może poczuć zabezpieczenie.

Prezerwatywy męskie

Prezerwatywy dostępne są w każdej aptece i sklepach spożywczych bez recepty. To wciąż jedna z najpopularniejszych metod antykoncepcji. Co ważne, prezerwatywy można łączyć z innymi środkami antykoncepcyjnymi. Skuteczność stosowania prezerwatyw określona jest na 85%, jednak wiele zależy od samego używającego prezerwatywy. Ważne, aby pilnować, czy prezerwatywa nie zsunęła się lub nie pękła podczas stosunku.

Do zalet prezerwatyw możemy zaliczyć ich ogólnodostępność i prostotę użycia. Co więcej, prezerwatywy chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Do wad zalicza się możliwe obniżenie satysfakcji seksualnej i konieczność „czujności” podczas używania.

Naturalne metody antykoncepcji

Metody naturalne polegają przede wszystkim na obserwacji swojego ciała i zmian w nim zachodzących. Do stosowania takiego rodzaju zabezpieczenia wymagana jest spora wiedza o funkcjonowaniu kobiecego organizmu. Naturalne metody antykoncepcji pomagają określić, kiedy w cyklu miesięcznym występują dni płodne i dopasować do nich stosunek seksualny. Skuteczność metod naturalnych określa się na 75%. Do najpopularniejszych metod zaliczamy:

Stosunek przerywany

Ta metoda zabezpieczenia polega na niedopuszczeniu do ejakulacji w ciele kobiety, a więc mężczyzna wycofuje członek tuż przed osiągnięciem orgazmu. Metoda ta jednak uznawana jest za jedną z mniej przyjemnych, gdyż partnerzy seksualni często czują brak satysfakcji. Co więcej, stosunek przerywany nie chroni w zupełności przed zajściem w ciążę.

Kalendarzyk

Metoda kalendarzykowa polega na obserwacji śluzu szyjkowego i na jej podstawie obliczaniu dni płodnych kobiety, podczas których powinna zostać zachowana wstrzemięźliwość seksualna. Kalendarzyk jednak może nie być do końca skuteczną metodą, gdyż istnieje ryzyko pomyłki w zapisach lub niedokładne obserwacje.

Metoda termiczna

Metoda termiczna (lub metoda objawowo-termiczna) polega na obserwowaniu zmieniającej się podczas cyklu temperatury ciała kobiety i objawów napięcia przedmiesiączkowego. Warto jednak zaznaczyć, że stosując metodę termiczną, można narazić się na niewiarygodne pomiary ze względu na wiele różnych czynników kształtujących temperaturę ciała kobiety i jej ogólne samopoczucie.

Chemiczne metody antykoncepcji

Antykoncepcja chemiczna to wprowadzanie do pochwy pianek, kremów, bądź żeli plemnikobójczych, które uszkadzają ściany komórkowe plemników, prowadząc do ich obniżonej zdolności ruchu oraz możliwości dojścia do zapłodnienia.

Antykoncepcja awaryjna

Do metod antykoncepcji awaryjnej można zaliczyć wspomnianą wcześniej wkładkę wewnątrzmaciczną oraz tzw. tabletkę „po”, która cechuje się wysoką dawką hormonu, uniemożliwiającego uwolnienie komórki jajowej do jajowodu i zagnieżdżenie się zarodka w błonie śluzowej macicy.

Metody trwałe

Metody trwałe to tzw. sterylizacja chirurgiczna. Zaliczamy do niej m.in. podwiązanie nasieniowodów u mężczyzn lub podwiązanie jajowodów u kobiet.

Podsumowanie

Istnieje wiele skutecznych metod antykoncepcji, które mogą chronić przed nieplanowaną ciążą. Należy jednak pamiętać, że zarówno w przypadku antykoncepcji hormonalnej, jak i innych metod ingerujących w ciało kobiety niezbędna będzie konsultacja z ginekologiem.