Moda PRL – co to właściwie znaczy?

Czasy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej to okres ogromnych kontrastów – z jednej strony niedobór towarów, kolejki i kartki na mięso, z drugiej – niesamowita kreatywność, pomysłowość i chęć wyrażenia siebie przez ubiór. Moda PRL nie była dyktowana tym, co dostępne było na sklepowych półkach – raczej tym, co można było zdobyć, uszyć lub przerobić. Właśnie ta wynalazczość czyni modę tamtych czasów fascynującą i wyjątkową.

Jak się ubierano w latach 50. – moda wczesnego PRL

Lata 50. w Polsce Ludowej to epoka powojennej odbudowy i surowego socrealizmu. Moda była podporządkowana ideologii, a jej głównym celem było skromne, funkcjonalne ubieranie się. Kobiety nosiły proste kroje – spódnice o linii A, bluzki z kołnierzykami i sukienki bez zbędnych ozdób. Mężczyźni zakładali szare lub granatowe garnitury, często typu „łobuz” z szerokimi ramionami i zwężanymi spodniami, inspirowane modą zachodnią, ale produkowane przez lokalne zakłady krawieckie. Rzadki dostęp do tkanin i gotowych ubrań sprawiał, że wiele osób szyło ubrania samodzielnie lub korzystało z usług krawcowych.

Styl lat 60. – pierwsze oznaki luzu i inspiracje Zachodem

Choć Polska wciąż pozostawała za „żelazną kurtyną”, w latach 60. powoli zaczęto czerpać inspiracje z Zachodu. Do mody wkroczyły geometryczne wzory, krótsze spódnice i bardziej dopasowane kroje. Kobiety zaczęły nosić sukienki mini, a wpływ Yé-yé i Beatlesów przełożył się na fryzury typu bob i moda na buty na platformach. Jednym z elementów must have była plastikowa biżuteria – kolorowa i tania, pozwalała na eksperymenty z wyglądem i podkreślanie swojej indywidualności mimo ograniczeń systemowych.

Lata 70. – dzwony, zamsz i moda z polskich jarmarków

W latach 70. młodzi ludzie zaczęli aktywniej wyrażać siebie poprzez ubiór. Absolutnym hitem były dzwony – szerokie na dole spodnie, często szyte samodzielnie lub przerabiane ze starszych modeli. Do tego noszono swetry z golfem, kurtki z kożuszkiem i zamszowe kamizelki. Buty: koturny, botki lub sportowe trampki typu Relax.

Ciekawostką tamtych czasów były zakupy na targowiskach i giełdach samochodowych, gdzie można było nabyć towary zachodnie – często przemycone lub pochodzące z paczek od rodziny z USA czy RFN. Ubrania marki Levi’s czy Adidas stawały się symbolem statusu społecznego.

Lata 80. – moda subkultur i wandalizm włókienniczy

W czasach głębokiego kryzysu i stanu wojennego moda nabrała cech buntu. Popularne były stylizacje punkowe – skórzane kurtki, ćwieki, agrafki, elementy militarne, często pozyskiwane z demobilu. Styl new romantic wprowadził elementy romantyzmu: koszule z falbanami, cekiny, sztuczne jedwabie.

Nie sposób nie wspomnieć o tzw. wandalizmie włókienniczym – ludzie przerabiali, barwili i dziurawili stare ubrania, by nadać im charakter i dostosować do nowych trendów. Kreatywność była kluczem, ponieważ dostępność odzieży była nadal bardzo ograniczona.

Przemysł odzieżowy PRL – zakłady, marki i domy mody

Choć dziś może się to wydawać zaskakujące, w PRL istniały domy mody i projektanci, którzy nadawali ton ówczesnym trendom. Moda Polska była najsłynniejszą marką, która starała się łączyć aktualne trendy światowe z realiami krajowymi. Projektantki takie jak Grażyna Hase, Barbara Hoff czy Jerzy Antkowiak tworzyli ubrania, które pokazywały, że polska moda może być piękna, nowoczesna i odważna mimo ograniczeń systemu.

Ważną rolę odgrywały zakłady odzieżowe: Wólczanka, Telimena, Bytom, Odra – produkowały masowo odzież na potrzeby mieszkańców PRL, choć często jej jakość i projekty pozostawiały wiele do życzenia. Co ciekawe, do dziś niektóre z tych marek przetrwały i funkcjonują jako nowoczesne brandy modowe.

Moda PRL a second-hand: drugie życie dawnych hitów

Współczesny trend na modę vintage i zrównoważoną konsumpcję przyczynił się do renesansu mody z PRL. W wielu second-handach i na platformach sprzedażowych znaleźć można oryginalne płaszcze z Alpaki, marynarki szyte w „Modzie Polskiej” czy buty Relax. Zainteresowanie modą tamtych czasów rośnie, zwłaszcza wśród młodych osób, które szukają unikalności i autentyczności w stroju.

Co więcej, niektóre dawne produkty PRL stały się wręcz kultowe. Swetry z wzorem reniferów, torby z dermy czy kurtki ortalionowe noszone są dziś z dumą, często w wersji odnowionej lub zinterpretowanej przez współczesnych projektantów.

Ikony stylu PRL – kto dyktował trendy?

Choć w PRL-u nie było gwiazd show-biznesu na miarę Hollywood, również tamte czasy miały swoje ikony stylu. Aktorki takie jak Beata Tyszkiewicz, Kalina Jędrusik czy Barbara Brylska wprowadzały do oficjalnych kreacji szczyptę elegancji i luksusu. W świecie młodzieży styl wyznaczali muzycy: Czesław Niemen ze swoimi barwnymi szalami czy Kora z Maanamu w odważnych, awangardowych stylizacjach.

Nie można zapomnieć również o popularnych magazynach modowych jak „Kobieta i Życie” czy „Przyjaciółka”, które dostarczały szablonów do szycia ubrań, porad i inspiracji. Ich egzemplarze były przekazywane z rąk do rąk i stanowiły dla wielu kobiet jedyne źródło informacji o modzie.

Dlaczego moda PRL wraca – inspiracje na XXI wiek

Współczesna moda uwielbia odwoływać się do przeszłości, tworząc z historii źródło stylowych inspiracji. Moda PRL wraca triumfalnie – nie jako znak biedy, a jako symbol kreatywności i indywidualizmu. Projektanci tacy jak MMC Studio czy The Odder Side czerpią z estetyki PRL – prostych form, naturalnych tkanin, kolorystyki lat 70. i 80., tworząc ubrania modne, a jednocześnie nostalgiczne.

Wpływ retro widoczny jest też w dużych sieciówkach – powracają oversizeowe marynarki, geometryczne wzory, klasyczne fasony płaszczy. Co ciekawe, młodzi ludzie coraz chętniej sięgają po ubrania „z historią”, uznając je za bardziej świadomy wybór modowy i ekologiczny.