Haluksy to schorzenie, które ujawnia się jako wyniosłość w okolicy palucha po przyśrodkowej stronie stopy, stąd inna nazwa tej deformacji, to paluch koślawy. Haluksy mogą w istotny sposób utrudnić codzienne funkcjonowanie.

Bolesna zaczerwieniona wypukłość na paluchu, powoduje dyskomfort i utrudnia poruszanie, zwłaszcza gdy nosi się wąskie obuwie. Zauważalne jest też odchylenie się palucha w stronę drugiego palca stopy. Łatwo się domyślić, że ta dolegliwość obejmuje nie tylko duży palec, a i całą stopę. W miarę ewolucji schorzenia zaczynają postępować zaburzenia w rozkładzie nacisku na poszczególne części stopy, prowadzi to do zmiany sposobu chodzenia i nadmiernego obciążania drugiej i trzeciej kości śródstopia. Nie ma sensu łudzenie się, że haluksy ustąpią samoistnie, wręcz może dojść do pogłębienia się objawów i wystąpienia obrzęku, zatem tak ważne jest by wiedzieć, jak można z nimi walczyć.

Kto jest najbardziej narażony na haluksy? 

Płcią u której narażenie na występowanie haluksów jest większe, są kobiety. Szacuje się, że spośród wszystkich przypadków, aż 75 proc. dotyczy pań. Nie bez znaczenia są także aspekty genetyczne, ponieważ badania wskazują na rodzinną skłonność do pojawiania się paluchów koślawych.

Przyczyny haluksów

Powstawaniu haluksów sprzyja noszenie niewygodnego zwężonego obuwia na wysokim obcasie, to też tłumaczy, dlaczego to kobiety częściej cierpią z ich powodu. Warto zaznaczyć, że haluksy uważa się za schorzenie wywołane przez wiele czynników. Do najważniejszych z nich, zalicza się:

• płaskostopie;
• zwiększone napięcie ścięgna Achillesa;
• niewłaściwie zbudowana pierwsza kość śródstopia;
• osłabienie aparatu więzadłowego stopy;
• reumatoidalne zapalenie stawów (RZS);
• wtórne przyczyny neurogenne;
• przeciążenia. 

W prawidłowo pracującej stopie obciążenia są przenoszone na pierwszą i piątą kość śródstopia oraz piętę, a koślawienie palucha jest powstrzymywane przez aparat więzadłowy i trzeszczki. Bardzo ważną rolę w zachowaniu stabilności palucha, odgrywają mięśnie przyczepione do głowy pierwszej kości śródstopia, utrzymują one kość w panewce. Jeżeli dojdzie do deformacji, w które wyniku głowa pierwszej kości śródstopia przemieści się na zewnątrz, a paluch jest ciągnięty przez więzadło poprzeczne i mięśnie przywodziciele, następuje jego skręt do wewnątrz. 

Zachowawcze metody leczenia haluksów

Metody zachowawcze można rozważyć, gdy zwyrodnienie nie jest bardzo zaawansowane. Jeżeli leczenie zachowawcze jest stosowane długotrwale i sumienne, efekt może być zadowalający.  Metody zachowawcze nie wiążą się z żadnym ryzykiem dla pacjenta i dlatego są chętnie wybierane. Można podzielić je na:

• zabiegi fizjoterapeutyczne
• stosowanie produktów korygujących 

Do metod fizjoterapeutycznych zalicza się:

• terapię manualną- techniki manipulacyjne stosowane przez fizjoterapeutę, mające na celu uaktywnienie stawu;
• fizykoterapię- zabieg z zastosowaniem jonoforezy lub fonoforezy z zastosowaniem żelu, przeprowadza się go celem uzyskania efektu przeciwbólowego;
• taping- czyli używanie taśm medycznych, po to, by skorygować koślawość w czasie chodu;
• masaż haluksa- może być wykonywany przez pacjenta lub fizjoterapeutę, dąży się do rozluźnienia mięśni stopy
• kinezyterapię- regularnie wykonywane ćwiczenia, mają wzmocnić mięśnie i przywrócić właściwa ruchomość palucha. 

Produkty korygujące, to przede wszystkim:

• szyna- odciąga paluch od pozostałych palców stopy. Ze względu na to, że szyna blokuje ruch w stawie śródstopno- paliczkowym, pacjent nie może się poruszać, dlatego też należy stosować ją w nocy;
• klin międzypalcowy- chroni przed otarciami i uśmierza ból, jest wykonana z żelu, ewentualnie silikonu i wymaga umieszczenia pomiędzy paluchem a innymi palcami stopy. Niestety, klin międzypalcowych, nie koryguje kształtu dużego palca;
• aparat aktywny- odciąża staw śródstopno- paliczkowy i umożliwia ruch, redukując koślawość paluch i zapewniając efekt przeciwbólowy.

Wielu pacjentom, cierpiącym przez ból wywołany haluksami zaleca się stosowanie wkładek ortopedycznych. Należy pamiętać, że stopy różnią się między sobą, dlatego też wkładki ortopedyczne powinny być dobierane przez profesjonalistę, indywidualnie do potrzeb pacjenta. Jeżeli zmagasz się z haluksami, koniecznie zrezygnuj z noszenia niewygodnych butów. Ucisk może powodować ból i pogłębiać deformację.

Kiedy operacja? 

Na operację warto zdecydować się wtedy, kiedy nieinwazyjne sposoby leczenia zawodzą, a zmiany szybko postępują i powodują znaczny dyskomfort. W podejmowaniu decyzji odnośnie przeprowadzenia operacji uczestniczą lekarz i pacjent, wiele zależy od wieku chorego i rodzaju pracy, jaką wykonuje.  

Leczenie operacyjne

Operacje leczenia haluksów przeprowadza się, by skorygować kąt zniekształcenia, zniwelować ból i przywrócić właściwą pozycję stawu. O tym, jaka technika zabiegu będzie tą najwłaściwszą, decyduje lekarz, na postawie wyników badań i wywiadu z pacjentem. Do podstawowych rodzajów zabiegów wykonywanych w celu leczenia haluksów, należą:

• artrodeza- usunięcie uszkodzonych powierzchni stawowych i zespolenie pozostałych powierzchni, za pomocą śrub, płytek i drutów;
• artroplastyka z resekcją- przeznaczona jest dla starszych pacjentów lub tych, którzy w przeszłości przebyli operację haluksów, po usunięciu uszkodzonej części stawu, należy poczekać na zabliźnienie się rany i powrót ruchomości;
• naprawa ścięgien i więzadeł w obszarze palucha- w trakcie zabiegu dokonuje się wydłużenia lub skrócenia tkanek przylegających do palucha;
• egzostektomia- technika ta jest stosowana u pacjentów bez skrzywienia palucha, ale z przerostem kości;
• osteotomia- przywraca prawidłową pozycję kości w stawie. 

Jak przygotować się do operacji?

Przed operacją należy dokładnie się zbadać, ponieważ samo znieczulenie stosowane podczas operacji jest obciążeniem dla zdrowia. Szczególnie precyzyjnie powinni zostać przebadani pacjenci cierpiący na choroby przewlekłe. Czasami konieczne jest odstawienie niektórych leków, bezpośrednio przed operacją. Warunkiem koniecznym operacji jest wykonanie takich badań jak: morfologia, EKG, RTG klatki piersiowej, badanie moczu i RTG stopy.