Co to jest objaw Goldflama?

Objaw Goldflama jest klinicznym objawem diagnostycznym, używanym głównie w medycynie do oceny obecności chorób nerek, zwłaszcza procesów zapalnych takich jak odmiedniczkowe zapalenie nerek. Objaw ten wiąże się z bolesnością w okolicy lędźwiowej po delikatnym opukiwaniu okolicy kąta żebrowo-kręgosłupowego. Nazwa objawu pochodzi od polskiego lekarza, Zygmunta Goldflama, który wprowadził tę metodę badania na przełomie XIX i XX wieku.

Wbrew pozorom, mimo postępu technik obrazowania, takich jak ultrasonografia czy tomografia komputerowa, objaw Goldflama nadal pozostaje ważnym elementem w wstępnej diagnostyce w warunkach ambulatoryjnych i szpitalnych. Jego obecność może być szybkim i prostym wskaźnikiem sugerującym konieczność dalszej diagnostyki chorób układu moczowego.

Jakie są najczęstsze przyczyny dodatniego objawu Goldflama?

Dodatni objaw Goldflama, czyli pojawienie się bólu przy uderzeniu w okolicę lędźwiową, wskazuje zazwyczaj na patologię w obrębie nerek. Do najczęstszych przyczyn należą:

• Odmiedniczkowe zapalenie nerek – infekcja bakteryjna zajmująca miąższ nerki i miedniczki nerkowe. U pacjentów pojawia się gorączka, dreszcze, ból w okolicy lędźwiowej oraz dodatni objaw Goldflama po stronie zapalnej nerki.
• Kolka nerkowa – spowodowana obecnością kamieni w drogach moczowych. Ból zwykle pojawia się nagle i promieniuje do podbrzusza lub pachwiny. Objaw Goldflama często bywa dodatni, chociaż objawy są bardziej dynamiczne niż w przypadku zakażeń.
• Ropień okołonerkowy – rzadziej spotykana, lecz poważna komplikacja zakażeń układu moczowego. Może prowadzić do dodatniego objawu Goldflama oraz ogólnych objawów sepsopodobnych.
• Nowotwory nerki – w wyjątkowych przypadkach guz nerki może powodować miejscową bolesność i dodatni objaw Goldflama, chociaż nie jest to typowy objaw związany z nowotworami.

Jak prawidłowo przeprowadzić test na objaw Goldflama?

Test na objaw Goldflama wykonuje się w prosty sposób, najczęściej w warunkach ambulatoryjnych. Badany powinien znajdować się w pozycji stojącej lub siedzącej. Lekarz lub badający kładzie dłoń na okolicy kąta żebrowo-kręgosłupowego (mniej więcej w miejscu, gdzie dolne żebro dochodzi do grzbietu pacjenta), a następnie delikatnie uderza drugą pięścią w tę dłoń.

W razie obecności objawu Goldflama pacjent zgłasza ból, który może być ostry, tępy lub piekący. Ból ten zwykle jest jednostronny i odpowiada lokalizacji chorej nerki. Należy jednak pamiętać, że sam objaw nie jest wysoce swoisty i powinien być interpretowany w kontekście innych objawów oraz wyników badań laboratoryjnych.

Objaw Goldflama a różnicowanie diagnostyczne

Dodatni objaw Goldflama powinien skłonić lekarza do przeprowadzenia dalszej diagnostyki różnicowej. Kluczowe pytanie brzmi: czy ból pochodzi rzeczywiście z nerki, czy może z sąsiednich struktur?

W przypadku bólu mięśniowo-szkieletowego związanego z przeciążeniem, urazem lub zespołem bólowym kręgosłupa, pacjenci również mogą odczuwać dyskomfort w tej samej okolicy. Jednakże wówczas opukiwanie nie powoduje takiego nasilenia bólu i objaw Goldflama bywa ujemny.

Ból opłucnowy, szczególnie przy zapaleniu dolnych płatów płuc, również może imitować ból nerkowy. Dodatkowo, niektóre choroby trzustki, okrężnicy czy nawet zakażenia dróg rodnych mogą powodować odruchowo zwiększoną bolesność w tej okolicy. Z tego względu dodatni objaw Goldflama nie może być jedyną przesłanką diagnostyczną.

Kiedy objaw Goldflama może być fałszywie dodatni lub ujemny?

Objaw Goldflama, jak każda metoda fizykalna, może dawać wyniki fałszywie dodatnie lub ujemne. Dlatego jego interpretacja wymaga doświadczenia i kontekstu klinicznego.

• Fałszywie dodatni – może wystąpić w przypadku obecności lokalnego stanu zapalnego tkanki mięśniowej, nerwobólu nerwu podżebrowego czy zespołu bólowego dolnego odcinka kręgosłupa.
• Fałszywie ujemny – bywa obserwowany u osób starszych, u pacjentów z otępieniem lub cukrzycą, gdzie zmniejszona jest percepcja bólu. Może się także zdarzyć, jeśli ból nie promieniuje do miejsca opukiwanego lub stan zapalny jest w początkowej fazie.

Dodatkowo, niektórzy pacjenci wykazują silniejszy próg bólowy, co może wpłynąć na wynik badania.

Jakie badania warto wykonać przy dodatnim objawie Goldflama?

Jeśli objaw Goldflama jest dodatni, lekarz powinien zlecić dodatkową diagnostykę w celu potwierdzenia ewentualnej choroby układu moczowego. Do najczęściej zalecanych badań należą:

• Badanie ogólne moczu – obecność leukocytów, erytrocytów, białka i bakterii może wskazywać na infekcję nerek.
• Posiew moczu – pozwala na identyfikację patogenu oraz dobór antybiotyku.
• USG układu moczowego – umożliwia ocenę wielkości, echostruktury i ewentualnych złogów w nerkach.
• Badania krwi – morfologia, CRP, OB – wskaźniki stanu zapalnego, kreatynina – ocena funkcji nerek.
• Tomografia komputerowa – w przypadku podejrzenia powikłań lub rozwoju ropni.

Ostateczna diagnoza powinna być zawsze postawiona na podstawie całościowego obrazu klinicznego, w oparciu o wywiad, badanie fizykalne, wyniki badań laboratoryjnych oraz ewentualne badania obrazowe.

Znaczenie objawu Goldflama w praktyce klinicznej

Mimo że obecnie medycyna opiera się w dużej mierze na zaawansowanych technologiach diagnostycznych, objaw Goldflama pozostaje użytecznym narzędziem w codziennej praktyce lekarskiej. Szczególnie w warunkach ograniczonego dostępu do badań obrazowych, szybkie rozpoznanie tak prostym testem może zdecydowanie wpłynąć na dalsze postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne.

Dla pacjenta dodatni objaw Goldflama powinien być sygnałem ostrzegawczym, a dla lekarza – impulsem do przeprowadzenia dokładniejszych badań. Prawidłowa interpretacja tego objawu, w połączeniu z innymi danymi klinicznymi, może pomóc w szybkim wykryciu poważnych schorzeń i rozpoczęciu skutecznego leczenia.