Witamina C to najbardziej znana i popularna witamina mająca wielokierunkowe działanie na organizm człowieka1. Jest niezbędna do prawidłowego przebiegu wielu różnych procesów zachodzących w ludzkim organizmie2. Człowiek nie ma zdolności jej wytwarzania, dlatego musi być dostarczana wraz z pożywieniem. Głównym źródłem witaminy C są rośliny2. Przy niedostatecznej podaży mogą wystąpić jej niedobory3. Dowiedz się, jakie funkcje pełni witamina C w organizmie i dlaczego jest taka ważna dla prawidłowego funkcjonowania.
Witamina C – właściwości
Pod nazwą witaminą C kryje się kwas askorbinowy i dehydroaskorbinowy. Jest to witamina, której człowiek nie syntetyzuje, jak również nie ma zdolności jej magazynowania4. Zapasy witaminy C w organizmie są niewielkie, przeciętnie wynoszą ok. 20 mg/kg masy ciała1. Musi być zatem dostarczana z pożywieniem w odpowiednich ilościach zgodnych z indywidualnym zapotrzebowaniem4.
Witamina C jest bardzo aktywna biologicznie. Uczestniczy w wielu bardzo ważnych reakcjach i przemianach, stymulując różne procesy biochemiczne w organizmie. Dzięki dobrej rozpuszczalności oraz aktywnemu transportowi jest wchłaniana organizmie w ok. 70–80% (z dawki 180 mg u osób niepalących)1.
Rola witaminy C w organizmie
Witamina C w ludzkim organizmie odgrywa ważną rolę w utrzymaniu dobrego stanu zdrowia. Bierze udział w4:
- syntezie kolagenu, hormonów steroidowych i karnityny,
- przemianie aminokwasów,
- wchłanianiu niehemowego żelaza oraz w magazynowaniu tego pierwiastka w szpiku kostnym, śledzionie i wątrobie (zapobiega niedokrwistości),
- metabolizmie tłuszczów, cholesterolu i kwasów żółciowych,
- zachowaniu potencjału oksydacyjno-redukcyjnego w komórce,
- niszczeniu rodnika tlenowego, hydroksylowego, tlenu singletowego oraz nadtlenkó
Witamina C działa ochronnie względem witaminy E. Dodatkowo wykazuje właściwości bakteriobójcze i bakteriostatyczne, dzięki czemu podnosi odporność organizmu na choroby wywołane przez bakterie4.
Witamina C a układ krwionośny – jak na niego wpływa? Witamina C jest niezbędnym składnikiem w procesie syntezy kolagenu, który pozwala zachować elastyczność naczyniom krwionośnym, a co za tym idzie, zapewnia im prawidłowe funkcjonowanie2,4. Ponadto zapewnia prawidłowy przebieg procesu gojenia się ran.
Skutki niedoboru witaminy C
Objawy niedoboru mogą być różne w zależności od ilości witaminy C dostarczonej z pożywieniem oraz od indywidualnych reakcji organizmu na jej niedostateczne spożycie4. Do najczęstszych objawów niedoboru witaminy C zalicza się m.in.3,4:
- zaburzenia w przemianie kwasów tłuszczowych i cholesterolu,
- zaburzenia w syntezie kolagenu,
- osłabienie organizmu,
- zmęczenie,
- bóle mięśni,
- zwiększoną podatność na infekcje,
- zmniejszenie wydolności fizycznej,
- trudniejsze gojenie się ran,
- krwawienie z dziąseł,
- brak apetytu.
Zbyt niski poziom witaminy C w wyniku niedostatecznego wchłaniania żelaza może przyczyniać się do rozwoju niedokrwistości. Z kolei głęboki niedobór witaminy C prowadzi do wystąpienia szkorbutu3.
Witamina C – źródła
Optymalna dawka witaminy C zgodna z zapotrzebowaniem może być dostarczona wraz z pożywieniem. Bogatym źródłem witaminy C w diecie są warzywa i owoce. Naturalna witamina C występuje przede wszystkim w natce pietruszki, papryce czerwonej, czarnych porzeczkach, kiwi, truskawkach, owocach cytrusowych, brukselce, brokułach i warzywach kapustnych4.
Witamina C dla dzieci i dla dorosłych powinna być podawana przede wszystkim z dietą. Jeśli jednak np. wystąpią objawy niedoboru, lekarz może zalecić tabletki z witaminą C. Uzupełnianie witaminy jest jednak wskazane jedynie w ściśle określonych przypadkach i powinno zostać skonsultowane z lekarzem.
Bibliografia:
- Janda K., Kasprzak M., Wolska J., Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, Pom J Life Sci 2015, 61, 4, 419–425.
- Zawada K., Znaczenie witaminy C dla organizmu człowieka, Herbalism nr 1(2)/2016, 22-34.
- Jarosz M., Rychlik E., Stoś K. i in., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020.
- Przygoda B., Witamina C, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2012. (https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/63300,witamina-c) (dostęp: 2022.05.17.).