Witamina C to najbardziej znana i popularna witamina mająca wielokierunkowe działanie na organizm człowieka1. Jest niezbędna do prawidłowego przebiegu wielu różnych procesów zachodzących w ludzkim organizmie2. Człowiek nie ma zdolności jej wytwarzania, dlatego musi być dostarczana wraz z pożywieniem. Głównym źródłem witaminy C są rośliny2. Przy niedostatecznej podaży mogą wystąpić jej niedobory3. Dowiedz się, jakie funkcje pełni witamina C w organizmie i dlaczego jest taka ważna dla prawidłowego funkcjonowania.

Witamina C – właściwości

Pod nazwą witaminą C kryje się kwas askorbinowy i dehydroaskorbinowy. Jest to witamina, której człowiek nie syntetyzuje, jak również nie ma zdolności jej magazynowania⁴. Zapasy witaminy C w organizmie są niewielkie, przeciętnie wynoszą ok. 20 mg/kg masy ciała¹. Musi być zatem dostarczana z pożywieniem w odpowiednich ilościach zgodnych z indywidualnym zapotrzebowaniem⁴.

Witamina C jest bardzo aktywna biologicznie. Uczestniczy w wielu bardzo ważnych reakcjach i przemianach, stymulując różne procesy biochemiczne w organizmie. Dzięki dobrej rozpuszczalności oraz aktywnemu transportowi jest wchłaniana organizmie w ok. 70–80% (z dawki 180 mg u osób niepalących)¹.

Rola witaminy C w organizmie

Witamina C w ludzkim organizmie odgrywa ważną rolę w utrzymaniu dobrego stanu zdrowia. Bierze udział w⁴:

• syntezie kolagenu, hormonów steroidowych i karnityny,
• przemianie aminokwasów,
• wchłanianiu niehemowego żelaza oraz w magazynowaniu tego pierwiastka w szpiku kostnym, śledzionie i wątrobie (zapobiega niedokrwistości),
• metabolizmie tłuszczów, cholesterolu i kwasów żółciowych,
• zachowaniu potencjału oksydacyjno-redukcyjnego w komórce,
• niszczeniu rodnika tlenowego, hydroksylowego, tlenu singletowego oraz nadtlenkó

Witamina C działa ochronnie względem witaminy E. Dodatkowo wykazuje właściwości bakteriobójcze i bakteriostatyczne, dzięki czemu podnosi odporność organizmu na choroby wywołane przez bakterie⁴.

Witamina C a układ krwionośny – jak na niego wpływa? Witamina C jest niezbędnym składnikiem w procesie syntezy kolagenu, który pozwala zachować elastyczność naczyniom krwionośnym, a co za tym idzie, zapewnia im prawidłowe funkcjonowanie^2,4. Ponadto zapewnia prawidłowy przebieg procesu gojenia się ran.

Skutki niedoboru witaminy C

Objawy niedoboru mogą być różne w zależności od ilości witaminy C dostarczonej z pożywieniem oraz od indywidualnych reakcji organizmu na jej niedostateczne spożycie⁴. Do najczęstszych objawów niedoboru witaminy C zalicza się m.in.^3,4:

• zaburzenia w przemianie kwasów tłuszczowych i cholesterolu,
• zaburzenia w syntezie kolagenu,
• osłabienie organizmu,
• zmęczenie,
• bóle mięśni,
• zwiększoną podatność na infekcje,
• zmniejszenie wydolności fizycznej,
• trudniejsze gojenie się ran,
• krwawienie z dziąseł,
• brak apetytu.

Zbyt niski poziom witaminy C w wyniku niedostatecznego wchłaniania żelaza może przyczyniać się do rozwoju niedokrwistości. Z kolei głęboki niedobór witaminy C prowadzi do wystąpienia szkorbutu³.

Witamina C – źródła

Optymalna dawka witaminy C zgodna z zapotrzebowaniem może być dostarczona wraz z pożywieniem. Bogatym źródłem witaminy C w diecie są warzywa i owoce. Naturalna witamina C występuje przede wszystkim w natce pietruszki, papryce czerwonej, czarnych porzeczkach, kiwi, truskawkach, owocach cytrusowych, brukselce, brokułach i warzywach kapustnych⁴.

Witamina C dla dzieci i dla dorosłych powinna być podawana przede wszystkim z dietą. Jeśli jednak np. wystąpią objawy niedoboru, lekarz może zalecić tabletki z witaminą C. Uzupełnianie witaminy jest jednak wskazane jedynie w ściśle określonych przypadkach i powinno zostać skonsultowane z lekarzem.

Bibliografia:

1. Janda K., Kasprzak M., Wolska J., Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, Pom J Life Sci 2015, 61, 4, 419–425.
2. Zawada K., Znaczenie witaminy C dla organizmu człowieka, Herbalism nr 1(2)/2016, 22-34.
3. Jarosz M., Rychlik E., Stoś K. i in., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020.
4. Przygoda B., Witamina C, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2012. (https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/63300,witamina-c) (dostęp: 2022.05.17.).