Co to jest promieniowanie UV (ultrafioletowe)?

Promieniowanie UV nazywane także promieniowanie ultrafioletowe lub promieniowanie nadfioletowe stanowi pewną część promieniowania słonecznego, które przenika do kuli ziemskiej. Jest ono bardzo istotne, gdyż bierze udział w wielu ważnych procesach, które zachodzą w biosferze, jak i posiada wpływ na zdrowie człowieka (w tym również na ludzką skórę). Co to jest promieniowanie ultrafioletowe? Dowiedz się, jakie są rodzaje promieniowania ultrafioletowego.

Co to jest promieniowanie UV?

Promieniowanie UV (nazywane promieniowanie nadfioletowe lub promieniowanie ultrafioletowe) jest promieniowaniem elektromagnetycznym, które dawniej nosiło nazwę promieniowanie pozafiołkowe lub nadfiołkowe. Promieniowanie ultrafioletowe (UV) transmituje fale, które nie są widzialne przez oczy człowieka (są to fale, które są o wiele krótsze aniżeli te fale, które są widzialne przez człowieka, jak i dłuższe aniżeli promieniowanie rentgenowskie). Według badaczy, długość wspomnianych fal ma długość od 10 do 400 nanometrów (nm). Promieniowanie UV zostało odkryte przez dwóch wybitnych uczonych w roku 1801 – niemeńskiego fizyka, Riterra oraz chemika pochodzenia brytyjskiego Wollaston’a. Promieniowanie ultrafioletowe (UV) najczęściej kojarzone jest przez większość społeczeństwa z latem oraz piękną, brązową opalenizną. Badania wskazują, że posiada negatywny oraz pozytywny wpływ na organizm człowieka, w tym również na ludzką skórę.

Promieniowanie ultrafioletowe (UV) – rodzaje

Promieniowanie ultrafioletowe (UV) stanowi ważny element promieniowania słonecznego. Wyróżnia się różne rodzaje promieniowania UV- jest ono dzielone ze względu na długość fal bądź skutki działania. Podział promieniowania ultrafioletowego w zależności od długości transmitowanych fal stosowane jest najczęściej w spektroskopii. W ramach wspomnianego podziału, w literaturze przedmiotu wyróżnia się cztery rodzaje promieniowania UV:

  • Promieniowanie ultrafioletowe o skrajnej długości fal (długość fali od 10 nm do 121 nm)
  • Promieniowanie ultrafioletowe o dalekiej długości fal (długość fali od 122 nm do 200 nm)
  • Promieniowanie ultrafioletowe o pośredniej długości fal (długość fali od 200 nm do 300 nm)
  • Promieniowanie ultrafioletowe o bliskiej długości fal (długość fali od 300 nm do 400 nm)

Natomiast, biorąc pod uwagę drugą zależność tj. skutki działania promieniowania UV stosowany jest następujący podział:

  • Promieniowanie ultrafioletowe o charakterze UVA

Orientacyjna długość fali promieniowania ultrafioletowego typu UVA tzw. promieniowanie UVA oscyluje w przedziale od 315 nm do 380 nm. Według badań, promieniowanie słoneczne o tym charakterze w ogóle nie słabnie podczas penetracji warstwy ozonowej. Oznacza to, iż dociera ono w bardzo dużej ilości do kuli ziemskiej. Przyjmuje się, że stopień jego przenikania wynosi od 90 do nawet 95%. Promieniowanie ultrafioletowe typu UVA wyróżnia się stałym natężeniem, intensywnością oraz mocą działania niezależnie od aktualnie panującej pory dnia czy pory roku. Dodatkowo, promieniowanie ultrafioletowe UVA posiada zdolność przenikania przez różnorodne przeszkody np. chmury czy szyby. Ma również zdolność infiltracji w ludzką skórę, penetrującą ją głęboko. Może powodować nieodwracalne uszkodzenia w jej strukturze oraz funkcji tkanek, co wpływa realnie na przyśpieszenie procesu starzenia się skóry.

  • Promieniowanie ultrafioletowe o charakterze UVB

Szacuje się, że promieniowanie ultrafioletowe typu UVB ma długość fal mieszczące się w przedziale od 280 do 315 nm. Badania wskazują, że w około 90% są one absorbowane przez ludzki naskórek, gdzie obserwuje się ich działanie – pochłaniane są one przez istotne struktury np. kwas prokainowy, DNA czy melatoninę. Promieniowanie UVB wyróżnia się właściwościami rumieniotwórczymi, a w sytuacji jego nadmiaru nawet tzw. oparzeniami słonecznymi. Literatura przedmiotu wskazuje, że może ono prowadzić do stanów przedrakowych lub nawet nowotworów skóry. Promieniowanie ultrafioletowe typu UVB ma wpływ także na pobudzenie melanogenezy, co z kolei ma swoje odzwierciedlenie w procesie hiperpigmentacji skóry, powodując często plamy posłoneczne. Do pozytywnych jego skutków zaliczyć można pobudzenie w organizmie syntezy witaminy D.

  • Promieniowanie ultrafioletowe o charakterze UVC

Promieniowanie UVC posiada długość fal w granicy od 100 do 280 nm. Są to najkrótsze fale promieniowania UV, ale o największej mocy, w porównaniu z wyżej opisanymi typami. Uczeni są zdania, że promieniowanie ultrafioletowe tego typu nie dociera do kuli ziemskiej, gdyż prawie w całości jest absorbowana przez warstwę ozonową. Promieniowanie UVC wyróżnia bardzo silne działanie promieniotwórcze, które może mieć negatywne wpływ na organizm człowieka np. uszkodzić rogówkę oka.

Literatura:

  1. Ponikło W., Promieniowanie ultrafioletowe, Służba Zdrowia, 2002.Ata P., Majewski S., Fotostarzenie skóry., Przegląd Dermatologiczny, 2013.
  2. Gliwa E.,Goździalska A., Jaśkiewicz J., Wpływ promieniowania UV na skórę, w: Współczesne kierunki w medycynie prewencyjnej, Goździalska A., Jaśkiewicz J., 2013.
  3. Ebisz M., Borkowska M., Szkodliwe oddziaływanie promieniowania ultrafioletowego na skórę człowieka, Hygeia Public Health, 2015.
  4. Skórska E., Oddziaływanie słonecznego promieniowania ultrafioletowego na organizm człowieka, Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych, 2016.
  5. Biszczuk-Jakubowska J., Curyło A., Słoneczne promieniowanie UV a zdrowie człowieka, Prace instytutu Elektrotechniki, 2010.
  6. Senelle, Promieniowanie UV (ultrafioletowe) i jego wpływ na skórę człowieka – https://senelle.pl/promieniowanie-uv-ultrafioletowe-i-jego-wplyw-na-skore-czlowieka/