Czym jest chlebek watykański?

Chlebek watykański, znany również jako „chlebek szczęścia” lub „chlebek przyjaźni Amisza”, to słodki wypiek drożdżowy, który zyskał popularność dzięki swojej unikalnej tradycji. Zgodnie z nią, ciasto przechodzi z rąk do rąk — osoba, która otrzymuje zaczyn, pielęgnuje go przez 10 dni, piecze chlebek, a następnie przekazuje kolejne porcje zaczynu trzem osobom. Dzięki temu chlebek rozprzestrzenia się niczym łańcuszek przyjaźni, niosąc ze sobą nie tylko smak, ale też intencję dobra i bliskości.

Mimo że nosi nazwę „watykański”, jego pochodzenie nie jest bezpośrednio związane z Watykanem. Nazwa może sugerować element duchowości i dzielenia się, co doskonale współgra z ideą tego ciasta. Inne źródła wskazują na podobieństwo do tradycyjnego, amerykańskiego chlebka przyjaźni, szczególnie w wersji znanej w społecznościach amiszów.

Dlaczego chlebek watykański cieszy się taką popularnością?

Chlebek watykański to nie tylko przysmak, ale i wyjątkowe doświadczenie. Każdy, kto go piecze, bierze udział w małym rytuale, który angażuje, bawi i łączy ludzi. Podobnie jak przy wyrabianiu zakwasu chlebowego czy kombuchy, opieka nad zaczynem daje satysfakcję z procesu, który trwa przez kilka dni. Ta forma „żywego” przepisu jest niezwykle popularna wśród hobby bakerów oraz rodzin z dziećmi – to świetna okazja do nauki cierpliwości i wspólnego gotowania.

Ogromną zaletą chlebka watykańskiego jest też jego smak. Jest wilgotny, miękki i aromatyczny, zazwyczaj z dodatkiem cynamonu, orzechów, jabłek czy rodzynek. Idealnie sprawdza się jako słodka przekąska do kawy, na śniadanie lub lekki deser.

Chlebek watykański – najważniejsze składniki

Przygotowanie chlebka watykańskiego zaczyna się od zaczynu, który trzeba pielęgnować przez 10 dni przed upieczeniem chleba. Dla wielu osób jest to podobne do trzymania zakwasu chlebowego. Zaczyn zawiera:

• mąkę pszenną,
• cukier,
• mleko,
• drożdże (opcjonalnie – w niektórych wersjach zaczyn nie zawiera drożdży, a fermentacja zachodzi naturalnie).

Po 10 dniach, do ciasta dodaje się m.in.:

• olej roślinny,
• jaja,
• cukier waniliowy,
• cynamon,
• proszek do pieczenia i sodę,
• startą czekoladę, rodzynki, jabłka – w zależności od preferencji.

Jak pielęgnować zaczyn chlebka watykańskiego? Dzień po dniu

Choć może się to wydawać skomplikowane, pielęgnacja zaczynu to tak naprawdę codzienne drobne czynności. Poniżej znajdziesz przykładowy harmonogram:

• Dzień 1: Odbierz zaczyn od znajomego. Nie przechowuj go w lodówce!
• Dni 2-4: Każdego dnia zamieszaj masę drewnianą łyżką. Przechowuj w temperaturze pokojowej w pojemniku (np. dużej misce) przykrytym ściereczką lub luźno założoną pokrywką.
• Dzień 5: Dokarm zaczyn: dodaj 1 szklankę mąki, 1 szklankę cukru i 1 szklankę mleka. Zamieszaj.
• Dni 6-9: Codziennie mieszaj.
• Dzień 10: Dokarm zaczyn (tak samo jak dnia 5), następnie podziel na 4 równe części. 3 z nich rozdaj znajomym, a z ostatniej upiecz swój chlebek.

Jak upiec chlebek watykański – przepis krok po kroku

Po 10 dniach pielęgnacji zaczyn jest gotowy do wykorzystania. Poniżej znajdziesz prosty przepis na aromatyczny chlebek watykański:

Składniki:

• 1 część zaczynu (po 10 dniach pielęgnacji),
• 1/2 szklanki oleju (np. rzepakowego lub słonecznikowego),
• 3 jajka,
• 1 szklanka cukru,
• 2 szklanki mąki pszennej,
• 1 łyżeczka cynamonu,
• 1 łyżeczka proszku do pieczenia,
• 1/2 łyżeczki sody oczyszczonej,
• 1/2 łyżeczki soli,
• 1 łyżeczka ekstraktu waniliowego lub cukru wanilinowego,
• (opcjonalnie) garść orzechów, rodzynków, startej czekolady lub pokrojonych jabłek.

Przygotowanie:

1. Rozgrzej piekarnik do 180°C (góra-dół bez termoobiegu).
2. W dużej misce wymieszaj zaczyn z olejem, jajkami i cukrem. Dodaj cukier waniliowy.
3. W osobnej misce połącz suche składniki: mąkę, proszek do pieczenia, sodę, sól i cynamon.
4. Stopniowo dodawaj suche składniki do mokrych, mieszając do połączenia.
5. Dodaj dodatki według uznania (np. rodzynki, jabłka, orzechy).
6. Przełóż masę do formy keksowej wyłożonej papierem do pieczenia lub posmarowanej tłuszczem i oprószonej mąką.
7. Piecz przez 45–55 minut, do suchego patyczka.

Jak przechowywać chlebek watykański?

Gotowy chlebek najlepiej smakuje na drugi dzień – po wystudzeniu staje się bardziej wilgotny i aromatyczny. Przechowuj go w temperaturze pokojowej, zawinięty w lnianą ściereczkę lub w pojemniku próżniowym. Dzięki wilgotnym składnikom, jak jajka, olej czy jabłka, chlebek długo zachowuje świeżość – spokojnie można go jeść przez 3–4 dni.

Co zrobić, jeśli nie chcesz przekazywać zaczynu dalej?

Choć tradycja chlebka watykańskiego opiera się na dzieleniu się zaczynem z innymi, nie każdy ma taką możliwość. Jeśli nie masz komu przekazać porcji zaczynu, możesz po prostu wykorzystać go do upieczenia kilku bochenków lub zamrozić. Zaczyn można bezpiecznie przechowywać w zamrażalniku przez około 3 miesiące. Przed ponownym użyciem wystarczy go powoli rozmrozić w lodówce, a następnie ponowić 10-dniowy cykl fermentacji.

Chlebek watykański a zakwas – czym się różnią?

Choć oba te procesy polegają na fermentacji i dojrzewaniu mieszaniny mąki, cukru i płynu, to w istocie są dość różne. Zakwas chlebowy bazuje na dzikich drożdżach i bakteriach mlekowych, które rozwijają się bez dodatku cukru. Zaczyn chlebka watykańskiego jest z natury słodszy, zawiera drożdże piekarnicze i mleko, co sprzyja szybszemu procesowi fermentacji i nadaje wypiekowi delikatniejszy, bardziej deserowy charakter. Chlebek watykański nie jest więc tradycyjnym pieczywem, lecz ciastem drożdżowym.

Czy dzieci mogą jeść chlebek watykański?

Oczywiście! Chlebek watykański to świetna alternatywa dla słodyczy – zawiera składniki codziennej kuchni, nie jest przesadnie słodki, a jego domowy charakter sprawia, że rodzice chętniej podają go swoim pociechom. Jeśli zależy Ci na zdrowszej wersji, możesz zmodyfikować przepis: użyć mąki pełnoziarnistej, ograniczyć ilość cukru lub zamiast niego dodać banana, miód, syrop klonowy czy suszone owoce.

Jak rozpocząć własny łańcuszek chlebka szczęścia?

Jeśli nie masz znajomego, który mógłby Ci przekazać zaczyn, nie martw się — możesz bardzo łatwo rozpocząć własny łańcuszek! Wystarczy, że przygotujesz zaczyn samodzielnie. Oto szybki przepis na domowy starter:

Domowy zaczyn chlebka watykańskiego:

• 1 szklanka mąki pszennej,
• 1 szklanka cukru,
• 1 szklanka mleka (najlepiej świeżego, 3,2%),
• 1/2 łyżeczki suchych drożdży lub 10 g drożdży świeżych.

Połącz składniki w dużej misce, dobrze wymieszaj i postępuj zgodnie z 10-dniowym harmonogramem. Po upieczeniu pierwszego chlebka, przekaż pozostałe zaczyny rodzinie, sąsiadom lub znajomym. Takie dzielenie się nie tylko sprawia radość, ale też tworzy wyjątkowe wspomnienia i… pyszne wspólne chwile!